Kop zonder hoofdpijn – hoe schrijf je die?
Als je iets schrijft, zet je er een titel boven. Dat is de kop. Koppen zie je overal – in persberichten, in kranten, bladen en andere tijdschriften. Blogs hebben ook een kop (want een blog is ook een soort artikel), net als wetenschappelijk publicaties, beleidsnota’s en –notities.
De kop is belangrijk, want die trekt de aandacht en informeert je over het onderwerp van de tekst. Eigenlijk is de kop de weergave van wat het allerbelangrijkst is in je tekst. Dat informeren geldt trouwens ook voor tussenkoppen, die korte regeltjes boven een tekstgedeelte. Veel mensen scannen alleen de tussenkoppen. Dus moet je die ook zorgvuldig kiezen. Zodat je lezer de strekking van de tekst grotendeels begrijpt. Maar wat is nou een goede kop? En wat niet?
Waaraan herken je een goede kop?
Bijvoorbeeld hieraan:
– kort en krachtig: Beddentekort vanwege griep (Volkskrant 13 januari 2017 pagina 18)
– bevat de essentie: Mantelzorg mag niet worden opgelegd (voorpagina Volkskrant 13 januari 2017)
– maakt nieuwsgierig: Seks met z’n tweeën is vier keer zo lekker (bij artikel over onderzoek naar hormoon dat vrijkomt bij seks)
– bevat een nieuwsgierig makend citaat: Rutte: ‘Zou ik ooit nog verliefd worden?’ (geen echte kop, die heb ik zelf verzonnen!)
– bevat een tegenstelling: Goed fout in het AMC (artikel over registratie fouten en bijna-ongevallen)
– klinkt lekker: Vaten met een vetkuif (medisch artikel over cholesterolverlaging).
En wat is een slechte kop?
Een slechte kop herken je bijvoorbeeld aan:
– te lang: Resultaten onderzoek naar effectiviteit interventiemethodes bij het verbeteren van de schoolprestaties bij moeilijk opvoedbare jongeren tussen de twaalf en achttien jaar
– foute humor, al of niet expres: Homoclub op zoek naar pot met geld
– onduidelijk: Smokkel ontdekt in oude atlassen (wordt er gesmokkeld met of in oude atlassen, of is door het bestuderen van oude atlassen duidelijk geworden dat er vroeger gesmokkeld werd?)
– nietszeggend: Medische zaken en de asielprocedure – het rapport van de Commissie-Smeets
Op de achterkant van het blad Onze Taal staan altijd prachtige voorbeelden van koppen die onbedoeld heel grappig zijn.
Wat zijn de tips voor een goede kop?
Uit de voorbeelden kun je al informatie halen over wat een goede kop is en wat niet. Ik heb nog een paar aanvullende tips voor je.
Een werkwoord doet het meestal goed in een kop (sommigen vinden dat het verplicht is, ik niet).
Kort en krachtig is het beste. Als je meer informatie wilt geven, gebruik dan een aanvullende regel.
Staat zo’n regel boven de kop, dan noem je dat een chapeau. Bijvoorbeeld:
<chapeau> Ouders ongedeerd
<kop> Vijf kinderen komen om bij brand in woonhuis
Als de aanvullende regel onder de kop staat, heet dat een onderkop (ondertitel, subkop). Bijvoorbeeld:
<kop> Geven en nemen
<onderkop> De balans van je relatie
Geen inspiratie? Dan kun je twee dingen doen. Het eerste is iemand anders vragen een kop te bedenken (dat is al gebruikelijk in de kranten- en tijdschriftenwereld – daar werken speciale ‘koppenmakers’). De ander heeft meer afstand tot de tekst en dat kan een voordeel zijn.
Het tweede dat je kunt doen is jezelf een creatieve opdracht geven. Bijvoorbeeld deze met associaties. Dat gaat zo:
– kies een woord dat met het onderwerp van je tekst te maken heeft. Of prik gewoon een woord uit de krant of uit het woordenboek.
– schrijf de eerste drie associaties op met dat woord. Niet lang nadenken, gewoon het eerste noteren wat je te binnen schiet.
– maak dan op elk van die drie woorden weer drie associaties.
– nu heb je twaalf woorden. Kun je hier een kop van maken? Of misschien wel twee of drie? Gewoon proberen!
Zit er geen echt goede kop bij voor je tekst? Geen nood. Je hebt namelijk wel iets anders nuttigs gedaan: creatief denken en associëren. Zo komt je vrolijke vrije geest weer op gang. En dikke kans dat je nu voldoende afstand hebt tot je tekst zodat je toch een goede kop kan verzinnen. Veel succes!
Kom je er niet uit en krijg je toch hoofdpijn van je kop? Neem even contact op. Ik help je graag verder!